Pohl Adam („Wincenty”)
10-12-1895 r.
Pohl Adam (1895-1954) ps. „Wincenty” – piekarz, urzędnik, żołnierz Armii Krajowej.
Urodził się 10 grudnia 1895 r. w rodzinie urzędnika miejskiego Edwarda Pohla (pierwszego burmistrza miasta Kórnika) i Marii z Gierlińskich (córki powstańca 1863 r.). Jako młody chłopak uczył się zawodu piekarza-cukiernika, aktywnie uczestnicząc w działaniach Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Podczas I wojny światowej wcielony został do wojska niemieckiego. Przebywał w Alzacji i Lotaryngii. Po zakończeniu działań zbrojnych wrócił do Kórnika i w ostatnich dniach grudnia 1918 r. wstąpił ochotniczo w szeregi powstańczej Kompanii Kórnickiej. Brał udział w zdobywaniu Śremu, a potem wyjechał na front wschodni z 11 pułkiem strzelców wielkopolskich. Za udział w powstaniu został odznaczony Krzyżem Waleczności Ochotnika Wojsk Wielkopolskich, Medalem Niepodległości oraz Odznaką Pamiątkową Wojsk Wielkopolskich. W Powstaniu Wielkopolskim brali udział również jego bracia: Józef, Stanisław (zginął w walkach pod Zbąszyniem), Jan i Marian.
W okresie międzywojennym pracował początkowo w zawodzie piekarza w Mosinie, a następnie w bankowości i administracji leśnej. Przez pewien czas pełnił obowiązki burmistrza Nowego Tomyśla. Był również właścicielem hotelu i restauracji. W 1934 r., podczas rocznego pobytu z rodziną w Poznaniu uzupełnił swoje wykształcenie, zdając w trybie eksternistycznym egzamin maturalny. Ostatnie lata przed wybuchem II wojny światowej spędził w Sierakowie, gdzie sprawował funkcję planisty do spraw urządzania lasów po inwazji sówki chojnówki. Angażował się w działalność społeczną i patriotyczną. Był m.in. prezesem Związku Obrony Kresów Zachodnich. Zajmował służbowe mieszkanie w budynku nadleśnictwa.
Natychmiast po powrocie z akcji ewakuacyjnej we wrześniu 1939 r. został aresztowany przez Niemców w charakterze zakładnika. W następstwie dalszych szykan ze strony gestapo uciekł wraz z rodziną do Drawska, gdzie był współtwórcą grupy konspiracyjnej „Puszcza Międzychodzka”, później „Władysław Sikorski”, a następnie struktur Armii Krajowej i podziemnej administracji cywilnej. Uniknął aresztowania w sierpniu 1944 r. Został przymusowo zatrudniony przy kopaniu fortyfikacji w okolicach Włocławka, skąd powrócił późną jesienią tego roku. W momencie odwrotu Niemców, w końcu stycznia 1945 r., ujawnił stworzoną przez siebie administrację cywilną, wprowadził obywatelską straż porządkową, zapobiegając w ten sposób chaosowi i grabieżom. Zorganizował punkty pomocy humanitarnej i żywnościowej dla uchodzących cywilów niemieckich, a po kilku tygodniach dla powracających z obozów koncentracyjnych i jenieckich. Przez pewien czas sprawował obowiązki wójta.
Po wojnie powrócił do Mosiny. Był tam wielokrotnie represjonowany przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego za działalność w AK. Wiosną 1953 r. na dworcu kolejowym w Szczecinie został ostatecznie aresztowany i osadzony w tamtejszym więzieniu. Jak utrzymuje rodzina, więziono go w celi położonej 6 kondygnacji poniżej poziomu ziemi. Wysunięto przeciwko niemu zarzut posiadania dokumentów konspiracyjnych i znacznej kwoty pieniężnej.
W wyniku przebytego brutalnego śledztwa rozchorował się. Został wypuszczony z więzienia z przekazem na leczenie szpitalne. Mimo zabiegów lekarzy i przebytej operacji w szpitalu w Śremie, zmarł tam 28 lipca 1954 r. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Mosinie. Przeżył 59 lat.
Ożeniony z Heleną z Jaworskich (1895-19??). Miał 3 synów: Marcelego (1922-19??). Józefa (1927-1992) i Zygmunta (*1933). Żona, jak i wszyscy synowie zaangażowani byli głęboko w działania konspiracyjne.
Opr. JTŁ
Źródła:
1. Z. Szymankiewicz /opr./ W Konspiracji Wielkopolskiej 1939-1945. Poznań 1993, s. 302-303, 325, 327, 336-339.
2. Relacja syna – p. Zygmunta Pohla z Mosiny.
3. „Polskie Państwo Podziemne w Wielkopolsce 1939-1945”, t. II, s. 17.
4. „Sierakowskie Zeszyty Historyczne” 9, listopad 2012, s. 107-126.
5. http://www.zolnierzewolnosci.pl/portal/pl/Pohl_Adam.html.
