Tomaszyk Czesław
20-06-1922 r.
Tomaszyk Czesław (1922-2011) – harcerz, chemik i przemysłowiec, harcerz Szarych Szeregów w Międzychodzie.
Urodził się 20 czerwca 1922 r. w miejscowości Dalwin k. Tczewa na Pomorzu. Był synem oficera polskiej Straży Granicznej. W latach szkolnych wraz z rodziną przeniósł się do Żmijowca k. Międzychodu, gdzie ojciec jego sprawował funkcje kierownicze w strażnicy Sowia Góra na granicy polsko-niemieckiej. Od najmłodszych lat zaangażowany był w polski ruch skautowy. Podczas nauki w Miejskim Gimnazjum Koedukacyjnym im. Heliodora Święcickiego w Międzychodzie był harcerzem w I Drużynie im. Tadeusza Kościuszki.
W okresie okupacji hitlerowskiej został organizatorem konspiracyjnego życia harcerskiego na terenie zachodniej części Puszczy Noteckiej. Grupa harcerska, którą kierował skupiała młodzież zamieszkałą w okolicznych wioskach na tzw. Zawarciu oraz w miejscowościach na terenie przygranicznym, należącym do Reichu. Pracując w charakterze pracownika leśnego, kierował równocześnie utworzoną przez siebie grupą, będącą w strukturach Armii Krajowej. Prowadząc prasę oświatowo-pomocową stworzył siatkę wywiadowczą. Aresztowany 8 sierpnia 1944 r. przez gestapo, został poddany brutalnemu śledztwu. Uznany winnym przynależności do Szarych Szeregów, jako więzień polityczny, bez wyroku sądowego został uwięziony kolejno w obozach koncentracyjnych Żabikowo, Gross Rosen i Dora. W ostatnich tygodniach wojny uczestniczył w marszu śmierci. Wolność odzyskał 12 kwietnia 1945 r. pod Magdeburgiem, skrajnie wyniszczony fizycznie i chory.
Po okresie kilkumiesięcznej rekonwalescencji wyjechał do Paryża, gdzie studiował prawo i inżynierię przemysłu drzewnego. Jako polski instruktor harcerski, pracował z dziećmi polskich emigrantów, organizując drużyny harcerskie w Obozie Polskim w Osnabrück, a następnie w Maczkowie, działając w Kręgu Starszo-Harcerskim im. Władysława Sikorskiego oraz Jambore Pokoju w sierpniu 1947 r. na terenie Francji. Zawsze wierny złożonemu przyrzeczeniu i prawu harcerskiemu, postępował z prawdziwą godnością Polaka – harcerza. Postrzegany był jako człowiek niezwykłej wrażliwości i kultury osobistej.
Jako absolwent uniwersytetu wyemigrowali do Nowej Zelandii, ponieważ, jak twierdził, było to miejsce najdalej położone od Europy. Jego kwalifikacje inżynierskie w dziedzinie leśnictwa pozwoliło mu uzyskać pracę w Waipa w Bay of Plenty, gdzie zajmował się projektowaniem procesów obróbki drewna. Był zaprzyjaźniony ze swymi współpracownikami - Maorysami, którzy zapraszali go nawet do udziału w tradycyjnych polowaniach. Zaskoczył wszystkich, uczestnicząc w polowaniu w polskim mundurze.
W 1952 roku ożenił się w Wellington z Polką Krystyną Skwarko. Matka jej była jedną z organizatorek stworzenia w Nowej Zelandii przyszłości dla 733 polskich dzieci ewakuowanych ze Związku Radzieckiego, a przebywających w Iranie. Pracował wówczas jako chemik dla Departamentu Badań Naukowych i Przemysłowych. W 1955 roku przeniósł się do Rotorua, gdzie kontynuował pracę w dziedzinie impregnacji drewna. Tam kupili swój pierwszy dom. Po sześciu latach w Rotorua, gdzie przyszły na świat ich dzieci: Krzysztof i Janina, powrócili do Hamilton. Tam został mianowany kierownikiem produkcji w koncernie piwowarskim Waikato Breweries. Była w tej nominacji pewna ironia, gdyż Czesław Tomaszyk zawsze stronił od piwa. Został autorem kilku nowych patentów w tej dziedzinie i uzyskał tytuł mistrza piwowarskiego.
Od roku1986 udzielał się jako członek Stowarzyszenia Polskiego oraz Polskiego Stowarzyszenia Wojskowych. Kontynuując stare tradycje harcerskie gościł, przez trzy lata z rzędu, sześcioro dzieci wybrane z polskich szkół sobotnich, w ich domu letniskowym w Turangi. Przez dwa tygodnie dzieci cieszyły się z zajęć na świeżym powietrzu, a wieczorami dyskutowano kwestie tożsamości osobistej - jak zachować polskość, będąc Nowozelandczykiem. Czesław Tomaszyk zmarł w Wellington 28 kwietnia 2011 r. w wieku 88 lat. W jego pogrzebie w Wellington, który przerodził się w liczne zgromadzenie tamtejszej Polonii, uczestniczyli przedstawiciele rządu centralnego i biskup tamtejszej diecezji. Trumna przykryta była flagami Polski i Nowej Zelandii. Przez całe swe długie życie konsekwentnie odmawiał przyjmowania przyznawanych mu odznaczeń i tytułów, będących następstwem jego działalności konspiracyjnej.
Czesław Tomaszyk jest autorem książki „Ze wspomnień emigranta” wydanej w 2002 r. w Wellington – Nowa Zelandia.
Opr. JTŁ
Źródła:
1. Biogram autorstwa p. T. Liberkowskiego.
2. „W konspiracji wielkopolskiej 1939-1945” Poznań 1993, s. 34-41.
3. Informacji Fairfax NZ News.
4. „Sierakowskie Zeszyty Historyczne” 9, listopad 2012, s. 31-32,34-36, 39, 42.
5. Czesław Tomaszyk „Ze wspomnień emigranta” Wellington 2002.
